Noardeast-Fryslân

In Fryslân wordt de voorgenomen overname van NUON en Vattenfall bejubeld als het samengaan van twee schone en milieuvriendelijke bedrijven. In Duitsland, waar Vattenfall al veel langer actief is, klinken andere geluiden. Er is ook kritiek omdat Nuon in Berlijn en Hamburg de belangrijkste concurrent van het Zweedse staatsbedrijf is. Op 28 maart waren twee Hamburgse politici in Nijmegen om samen met de SP actie te voeren tegen de geplande overname van Nuon door Vattenfall. In Duitsland hebben ze al ervaring met Vattenfall en kennen ze het bedrijf als de smerigste van het land. Bovendien versterkt de overname van de succesvolle concurrent Nuon de bijna monopoliepositie die Vattenfall in delen van Duitsland heeft. De SP wil opheldering en heeft schriftelijke vragen gesteld.

In Duitsland zijn vier grote stroombedrijven actief: Vattenfall, RWE, E.ON en EnBW. Zij hebben onderling de markt verdeeld en houden de deur dicht voor concurrerende bedrijven. Vattenfall is van de vier grote energiebedrijven aantoonbaar het smerigst. Fractievoorzitter van de Kolk: “De informatie die ons na slechts wat oppervlakkig onderzoek bereikt, is ronduit schokkend. Met geen woord is door Vattenfall in Fryslân gerept over incidenten en voornemens die ons ter ore zijn gekomen. Die staan onder andere wel in een zwartboek dat Greenpeace heeft uitgebracht over Vattenfall. Het komt erop neer dat ze bij lange na niet waar maken wat ze claimen te doen maar vaak zelfs het tegendeel realiseren. Wij zien de verhalen van Vattenfall bij nader inzien als gladde verkooppraatjes waar ook de provincie Fryslân intrapt als we niet oppassen. Ook al is de SP uit principe tegen de uitverkoop van de Nederlands nutsbedrijven leek Vattenfall althans uit duurzaam oogpunt een positieve uitzondering. Het blijkt nu inderdaad een uitzondering te zijn maar dan in negatieve zin, het is niet de schoonste maar de smerigste. De realiteit die Vattenfall ten toon spreidt staat haaks op hun mooie glossy verhaaltje waar ook wij in eerste instantie geloof aan hechtten, dat gebiedt de eerlijkheid ons te zeggen. Des te groter de onplezierige verbazing toen ons de schellen van de ogen vielen.”

Ook de 4 kerncentrales die Vattenfall exploiteert zijn voor de Statenfractie een bron van zorg. In 2006 is er maar ternauwernood een nucleaire catastrofe voorkomen in de Vattenfall centrale in het Zweedse Forsmark die nog geen jaar later gevolgd werd door twee noodafsluitingen in twee Duitse centrales bij Krümmel en Brunsbüttel. Ook deze hadden veel erger kunnen uitpakken. Deze incidenten passeerden nota bene op een en dezelfde dag. Van de Kolk:”Die twee centrales komen al een stuk dichter in de buurt van Nederland en schaduwen van Tschernobyl dringen zich op. Een nucleaire gifwolk kent geen grenzen. Als Tschernobyl ons een ding heeft geleerd is het dat problemen van deze aard in een ander land wel degelijk ook onze problemen zijn. Daar kunnen we niet lichtvaardig of laat staan arrogant mee omgaan. Wat wij zeer verontrustend vinden is het feit dat de autoriteiten in Duitsland bewust niet op de hoogte zijn gebracht door Vattenfall en zelfs zijn voorgelogen over de ernst van de storingen in die centrales. Ook belangrijke details van de bijna catastrofe die een jaar daarvoor in Zweden plaats greep is volgens de toenmalige minister van Schleswig Hollstein Gitta Trauernicht gebagatelliseerd of domweg verzwegen zelfs toen er direct door haar naatr werd gevraagd. Ook na de noodstop is Vattenfall gewoon doorgegaan met het exploiteren van de centrale in Brunsbüttel terwijl dit niet werd gemeld zoals wel verplicht is. Sterker nog, er zijn aanwijzingen dat de capaciteit werd in een al risico lopende centrale werd verhoogd om de gederfde winst weer in te lopen. We hebben het hier blijkbaar te doen met een bedrijf dat niet alleen de maatschappelijke verantwoordelijkheid ontloopt door te weinig te investeren in duurzaamheid. Integendeel, het heeft gewoon lak aan de volksgezondheid en is zelfs zo arrogant dat ze de autoriteiten vals voorlicht. En daar wil Fryslân mee in zee. Ook een hogere autoriteit heeft trouwens ernstige kritiek op Vattenfall en dat is de VN. Zij verwijt Vattenfall het uithollen van het klimaatdebat en ondermijning van de komende klimaattop in Kopenhagen. Dat is nogal wat naar de mening van de SP. Vattenfall blijkt dus helemaal geen duurzame energieleverancier maar bijna obsessief gericht op hun winst als bedrijf. Zij ontloopt daarbij alle maatschappelijke verantwoordelijkheid en brengt pas informatie naar buiten als zij daartoe gedwongen wordt en dan nog valse informatie ook in sommige gevallen. Afschuiven van verantwoordelijkheid blijkt trouwens ook uit hun, naar onze mening, gladde reclamecampagne in Duitsland op dit moment. Zij organiseert daar een zogenaamde handtekeningenactie “voor een beter milieu” en profileert zich als voorvechter daarvan terwijl hun bedrijfsvoering er lijnrecht tegenover staat. Het bedrijf maakt daarbij gebruik van een methode die gemakkelijk verward kan worden met bijvoorbeeld een enquete van bijvoorbeeld een overheid. Een van de aspecten van deze enquete is dat zij de verantwoordelijkheid voor de milieuproblematiek volledig bij de burger neerlegt en totaal voorbij gaat aan haar eigen rol, dit wordt echter niet verteld bij de handtekeningenactie. Ook vergeet Vattenfall voor het gemak te vertellen dat ze jaagt op 10.000.000.000 euro staatsbijdrage om de ontwikkeling van CO2 afvang techniek te financieren. Dat is dus uw en mijn belastinggeld. Misschien gaat Vattenfall die handtekeningen wel gebruiken in het kader van draagvlak om dat voor elkaar te krijgen. Zij laat zich totaal niet uit over wat er met de handtekeningen gaat gebeuren. De reclamecampagne grenst in de ogen van de SP aan misleiding, vooral als men bekijkt waarvoor de mensen dus eigenlijk tekenen. Dit wordt onderschreven door vooraanstaande wetenschappers in Duitsland. Er zijn trouwens veel ex-politici en overheidsmensen bij Vattenfall naar binnen gelokt, misschien dat dit het gebruik van dit soort methoden kan verklaren maar ook waarom overheden (waaronder de Fryske) zo dwepen met Vattenfall. Men heeft mensen in dienst die weten hoe het spelletje moet worden gespeeld”.

Het bedrijf reageert zoals gezegd gesloten op twee ongelukken in twee kerncentrales van Vattenfall ten noorden van Hamburg in juni 2007. Daarop wordt in Hamburg de campagne „Hamburg steig um - Tschüss Vattenvall“ gestart. Dus ook de stad Hamburg roert zich. Daar gaan er zelfs serieuze geluiden op om weer een eigen stedelijk stroom- en gasbedrijf op te richten. Burgemeester Ole van Beust (CDU) zei in de zomer van 2007 al dat de verkoop van het stadsbedrijf Hamburger Elektrizitätswerke aan Vattenfall een fout was omdat het staatsmonopolie is vervangen door een commercieel monopolie. Fractievoorzitter van de Kolk: “Waar wij, net als bij de huidige economische crisis, al jaren tegen waarschuwen als SP is om niet verblind te worden door korte termijn winsten of doelen die een wissel te trekken op de toekomst van onze kinderen en die van onszelf. Er zijn overeenkomsten in de manier van denken die geleid hebben tot de economische crisis en de manier waarop nu wordt omgegaan met onze energiebedrijven. Kijk maar naar de manier waarop Vattenfall blijkbaar denkt met alles weg te kunnen komen zolang het bedrijf maar winst maakt. Wij waarschuwen dat de volgende crisis een energiecrisis zal gaan worden. Verkoop Nuon niet dat is zeer onverstandig. Al leek Vattenfall een redelijk alternatief blijkt nu al dat het tegendeel waar is en dat staaft nogmaals de opvatting van de SP. Wij vragen in ieder geval ook aan Gedeputeerde Staten om een onafhankelijk, openbaar en transparant onderzoek zodat de Provinciale Staten een gedegen en objectieve beslissing kunnen nemen. We zijn er tegelijkertijd echter niet gerust op dat de huidige bestuurscultuur toestaat om op een dergelijk besluit als de verkoop van het voormalige nutsbedrijf Nuon terug te komen. Het zal worden gezien als slap terwijl wij bepleiten dat het juist verstandig is om van fouten te leren en het anders te doen. Gezien de recente ontwikkelingen wat betreft de graaicultuur in de hogere segmenten van het bedrijfsleven en de banken is er wellicht toch nog hoop en ziet men het licht ….. voordat het definitief uitgaat.”

“Ein Klimaschädling wäscht sich sauber.” Report Mainz, Sendung vom Montag, 1.12.2008, 21.45 uur op Duitsland 1
Het zwartboek van Greenpeace (PDF)
Hamburg steigt um
TV reportage WDR Wer dreimal lugt
Energy Merger a 'Bad Day' for Germans, Der Spiegel international, 24/02/2009
Vattenfall kauft Billigkonkurrenten vom Markt weg, Die Welt, 23/02/2009
Hamburg will eigenen Stromanbieter gruenden, Hamburg steigt um
Dossier Nuon